ACHETATON

Amenhotep IV Echnaton był na pewno najbardziej "specyficznym" faraonem. Pewnego dnia doznał on objawienia i stwierdził, że nie ma innych bogów prócz Atona, Wielkiej Tarczy Słonecznej. Gdy tylko doszedł do władzy po śmierci Amenhotepa III, zmienił imię na Echnaton ("Światłość Atona"), a wkrótce potem wybudował na gołej pustyni miasto, nazwane Achetaton ("Horyzont Atona"), dziś Tell el-Amarna.

(Wikipedia: Echnaton, Achetaton, Aton)

Miasto było zaplanowane i wybudowane w jednym celu - ku czci Atona i jego Najwyższego Kapłana, było zatem pełne świątyń i pałaców. Oczywiście również cała administracja została tu przeniesiona. Także zwykła ludność, rzemieślnicy czy kupcy, szybko wznieśli tam swoje siedziby, miasto zatem bardzo szybko się rozrosło.
Rządy Echnatona odcisnęły jednak negatywne piętno na Egipcie. Faraon zwalczał kulty innych bogów, co szczególnie nie podobało się kapłanom Amona w Tebach, a także zwykłym obywatelom. Co gorsze, faraon praktycznie odciął się od spraw państwa, by wszelkie swe siły oddać na służbę Atonowi. Ucierpiały wtedy sprawy wewnętrzne Egiptu, ale najbardziej kwestie polityki zagranicznej. Egipt, który za panowania Amenhotepa III osiągnął apogeum swej potęgi, za czasów Echnatona utracił Palestynę i wpływy w Syrii, a co może ważniejsze dla historii, nie dotrzymał sojuszu z Mitanni, które atakowane z dwóch stron przez Asyrię i Hetytów na próżno wzywało sojusznika na pomoc.
Warto wspomnieć o rodzinie faraona. Jego ukochaną żoną była Nefretete, okrzyknięta dziś najpiękniejszą Egipcjanką. Z kolei jego najstarszym synem był Tutankhaton, któremu kapłani tebańscy wkrótce po śmierci ojca zmienili imię.

(Wikipedia: Nefretete, Mitanni)

Bo monoteistyczna religia Echnatona zakończyła się wraz ze śmiercią jej twórcy. Bardzo szybko wprowadzono dawne porządki, Achetaton zostało opuszczone i zniszczone, a imię Echnatona wytarte z wszelkich napisów. Na szczęście dzięki temu zachowało się do dziś archiwum, zawierające korespondencję Echnatona i jego ojca z dworami królewskimi Babilończyków, Mitannijczyków, Hetytów, a nawet wybijających się wtedy ku potędze Asyryjczyków (tabliczki z Tell el-Amarna).

(Wikipedia: tabliczki z Tell el-Amarna)

Obrazek na górze pokazuje centrum Achetaton z widokiem na Małą Świątynię i "wiadukt" łączący pałac ze świątynią, pozwalający faraonowi odwiedzać Atona, kiedy miał na to ochotę. Poniżej rekonstrukcja centrum miasta, Małej Świątyni Atona i dzielnicy mieszkalnej.