(powrót)
Początki Troi sięgają 3000 roku. Powstałe wtedy miasto kulturowo było powiązane z wyspami u wybrzeża Azji Mniejszej. Było to małe miasto otoczone murami. To z tego okresu pochodzi "Skarb Priama" odkryty przez Schliemana. W 2200 roku miasto zniszczył pożar. Przez następne 500 lat Troja była słabo zaludniona i mniejsza niż poprzednio. Przez ten czas miasto przeżyło kilka pożarów. Możliwe, że ucierpiało podczas migracji Luwitów.
Między 1700 a 1200 rokiem miasto przeżywało renesans. Odbudowano cytadelę, wzniesiono wielkie mury, rozbudowano Dolne Miasto. Przez następne 500 lat Troja mogła liczyć nawet 10.000 mieszkańców, prawdopodobnie Luwitów. Warto tu jednak zwrócić uwagę na koncepcję umieszczają w Troi Proto-Etrusków (więcej tutaj). W 1250 r. trzęsienie ziemi zniszczyło miasto, lecz szybko je odbudowano. Przez te 500 lat Troja była znaczącym graczem w Zachodniej Anatolii. Pod nazwą Wilusa występowała zwykle jako sprzymierzeniec Królestwa Hetytów. O jej sąsiadach z tego okresu można poczytać w dziale ANATOLIA.
(Wikipedia: Troja, Schliemann, Luwici, Ludy Morza)
Kres luwijskiej (?) Troi nastąpił w 1190 r. Została wtedy splądrowana i spalona. Głównymi podejrzanymi o ten czyn są Ludy Morza, co akurat w tym przypadku może oznaczać Achajów (z Miletu lub z Grecji) lub Frygów. W każdym razie wygląda na to, że właśnie Frygowie (lub inny lud z Tracji, na co wskazuje ceramika) mieszkali w Troi przez następne 200 lat.Ok. 950 roku Troja znów spłonęła i została wtedy opuszczona. Ciekawe jednak, że od ok. 700 r. istniała w tym miejscu świątynia bogini Kybele, którą odwiedzili nawet Kserkses i Aleksander (wielbiciel Homera). Ten ostatni nakazał nawet jej renowację, co stało się impulsem do odbudowy miasta.
Od III w. Troja funkcjonowała jako hellenistyczne miasto. Podczas wojny z Mitrydatesem Rzymianie zniszczyli miasto w 85 r. p.n.e. Zostało odbudowane 50 lat później jako rzymskie. Ostatecznie Troja została opuszczona ok. 500 r.
Gdzie w tej historii miejsce na wojnę trojańską? Najbardziej prawdopodobne wydają się wypadki z 1190 r., bo po tej dacie Troja już się właściwie nie podniosła (choć niedobitki trojan mieszkali tam jeszcze jakieś 40 lat). W tym czasie miasta Achajów w Grecji także ucierpiały, trudno więc sądzić, że to ich dzieło. Mogli to być jednak Achajowie z okolic Miletu, mieszkający tam od jakiś 200 lat. Z kolei ceramika z kolejnych lat funkcjonowania Troi wykazuje związki z Tracją, co czyni z Frygów kolejnych podejrzanych.
Jednak wojna trojańska zwykle datowana jest na rok ok. 1250 i tradycyjnie jako atakujących wskazuje się Achajów z Myken. Wydaje się jednak, że zniszczenia z tego okresu spowodowane są trzęsieniem ziemi, a sama data i bohaterowie rozpoznani wyłącznie na podstawie Iliady.
Należy tu jeszcze wspomnieć o innym wydarzeniu. Teksty hetyckie wspominają, iż ok. 1290 r. Achajowie z Miletu wsparli niejakiego Piyamaradu w walce o tron jednego z księstw Arzawy podbitej przez Hetytów. W czasie tej rebelii została zaatakowana także Troja (hetycki sprzymierzeniec) i musiała prosić o pomoc króla Hetytów. Wojna skończyła się traktatem pokojowym około 10 lat później.
Z kolei teksty hetyckie wskazują na jakieś związki między Achajami a Troją już ok 1400 r. Troja zwykle była sojusznikiem Hetytów, a Achajowie wręcz przeciwnie. Może więc było wiele wojen trojańskich? A może wszystkie wspomniane powyżej wydarzenia zlały się w jedno w greckiej legendzie? Gdy Grecy przybyli do Troi kilkaset lat po jej zniszczeniu i zobaczyli jej opustoszałe mury, zainspirowała ich ona do stworzenia epopei. Ale włąściwie skąd mieliby wiedzieć, jak to było naprawdę?
(Wikipedia: wojna trojańska, historyczne przesłanki, koń trojański)
A jak to było z Koniem Trojańskim? Obrósł on już legendą, ale właściwie do dziś nie wiadomo, jak można było zdobyć miasto tak prostym podstępem! Trzy najciekawsze koncepcje na ten temat są całkowicie odmienne: według pierwszej, koń trojański był niczym innym jak machiną oblężniczą, być może taranem - na nieco późniejszych reliefach asyryjskich widać takie konstrukcje i są rzeczywiście nieco podobne do konia. Drugi pomysł wiąże się z religią i tłumaczy naiwność trojan - koń mógł być przez nich uznany za ofiarę Greków dla Posejdona, którego koń był symbolem. Bóg morza i trzęsień ziemi był czczony także w Troi, zatem trojanie wciągnęli go do miasta by samemu ofiarować go bogu i zwrócić jego gniew przeciw greckiej flocie. Trzecia koncepcja wiąże się z drugą - koń jako symbol Posejdona, który zniszczył miasto trzęsieniem ziemi.
Poniżej Koń Trojański wg Greków oraz asyryjski taran - podobny do konia?
Poniżej wizja wspaniałych trojańskich murów z czasów Priama i Hektora - zewnętrznych do Dolnego Miasta i wewnętrznych do cytadeli. Na samym dole jest rekonstrukcja wszystkich miast, od I do VIII, ze szczególnym uwzględnieniem Troi VI, poprzedniczki Troi homerowej.
